Nieuw GLB en mondelinge pacht: pas op!
Zoals u weet is in 2023 een nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in werking getreden. Terwijl de meeste melkveehouders, samen met hun adviseurs, bezig zijn om uit te puzzelen hoe de mogelijkheden die het nieuwe GLB biedt, maximaal kunnen worden benut, bijvoorbeeld ten aanzien van de eco-regeling, wil ik uw aandacht vestigen op een andere belangrijke wijziging. In de op 1 januari jl. in werking getreden Uitvoeringsregeling GLB 2023 is in artikel 4 uitgewerkt wat onder “landbouwareaal” moet worden verstaan. Deze definitie is van belang omdat alleen grond die onder het landbouwareaal valt subsidiabel is. Artikel 4 lid 2 bepaalt: “Op de peildatum (dit jaar 15 mei) heeft de landbouwer het perceel landbouwgrond ter beschikking op grond van eigendom, huur of pacht dan wel in gebruik met schriftelijke toestemming van de eigenaar, de verhuurder of de verpachter.”
Als je deze bepaling letterlijk leest, dan lijkt het de bedoeling te zijn dat RVO grond die op basis van een mondelinge overeenkomst in gebruik is niet langer mee wil laten tellen , en dus niet in aanmerking wil laten komen voor de basisbetaling en de eco-regeling.
Deze bepaling roept allerlei vragen op. In de eerste plaats rijst de vraag of de eis dat van alle grond die de landbouwer opgeeft een schriftelijk stuk -dit kan uiteraard ook een bewijs zijn dat de betreffende landbouwer eigenaar of erfpachter is- voorhanden moet zijn, wel in overeenstemming is met de Europese Verordeningen. In artikel 3 lid 2 van Verordening 2021/2115 wordt “bedrijf” gedefinieerd als “alle voor landbouwactiviteiten gebruikte en door een landbouwer beheerde eenheden op het grondgebied van eenzelfde lidstaat” en ook uit de definitie van “landbouwareaal” in artikel 4 lid 3 van deze Verordening blijkt niet dat een lidstaat daaraan de voorwaarde kan verbinden dat er een schriftelijk document moet zijn. In een procedure zal te zijner tijd wel uitgemaakt worden of de bepaling op dit punt in strijd is met het Europese recht.
Verder wijs ik erop dat bijvoorbeeld de Meststoffenwet niet voorschrijft dat de landbouwer van alle grond een document moet kunnen tonen waaruit blijkt dat hij de (rechtmatige) gebruiker is. Daar telt mondelinge pacht gewoon mee.
Verder lijkt er sprake te zijn van een breuk met het Nederlandse pachtrecht. In het pachtrecht wordt er weliswaar van uitgegaan dat pachtcontracten op schrift worden gesteld en naar de Grondkamer worden gezonden ter goedkeuring, maar ook een mondelinge pachtovereenkomst is een rechtsgeldige pachtovereenkomst.
Tenslotte rijst de vraag hoe RVO hiermee zal omgaan. Wordt de bepaling alleen van stal gehaald als er dubbelclaims zijn (twee landbouwers geven hetzelfde perceel op), gaat dit op individuele bedrijven gecontroleerd worden door de NVWA of verlangt RVO straks van alle percelen een schriftelijk bewijsstuk?
De tijd zal het uitwijzen. Voorlopig geldt het Engelse gezegde “better safe than sorry” en adviseer ik om alle mondelinge overeenkomsten op schrift te (laten) stellen. Als het gaat om tijdelijk gebruik, kan in de meeste gevallen gewerkt worden met een geliberaliseerde pachtovereenkomst. Wordt er geen tegenprestatie betaald, dan kan een bruikleenovereenkomst worden opgemaakt.
Hebt u vragen, neem dan contact op met Bout Advocaten.
Piet Stehouwer
