Afgelopen weekend heb ik, net als vrijwel heel Nederland, met plezier de overwinning van Max Verstappen mogen aanschouwen. Een mooie prikkel voor het schrijven van een blog, want ook juridisch brengt de Formule 1 veel met zich mee, met name op het gebied van het intellectueel eigendomsrecht.
Afwezige octrooien
Een overeenkomst tussen de Formule 1 en het intellectueel eigendomsrecht betreft het belang van creativiteit. De deelnemende teams winnen races niet enkel omdat zij de beste coureurs hebben, maar ook door op creatieve en inventieve wijze de snelste auto op de baan te zetten. Opmerkelijk genoeg beschermt men de raceauto’s niet door middel van octrooiering, maar puur door deze onder de “bedrijfsgeheimen” te rubriceren. Een octrooi zou er namelijk voor zorgen, dat teams zich een technisch voordeel toe kunnen eigenen, waardoor de competitie mogelijk wordt bedreigd. Omdat een octrooi tevens openbaar is, kunnen andere teams gebruik van de door het octrooi beschermde technieken door middel van de FIA uitsluiten van deelname aan de Formule 1.
Verstappen vs Picnic
In Nederland is uitvoerig geprocedeerd over het portretrecht van Max Verstappen. Verstappen heeft in 2016 namens Jumbo opgetreden in een landelijk reclamespotje met als titel “Snel besteld, snel thuisbezorgd”. In de reclamefilm brengt Verstappen boodschappen van Jumbo langs de deuren van klanten. Hierop volgend plaatste online supermarkt Picnic een video op Facebook, getiteld “Als je op tijd bent, hoef je niet te racen”, waarin namens Picnic een look-alike van Verstappen speelt.
Publicatie van het filmpje door Picnic, werd eerst in 2017 door de rechtbank als een inbreuk op het portretrecht van Max Verstappen en daarmee als onrechtmatig bestempeld. Het Gerechtshof Amsterdam dacht hier echter anders over en vernietigde in 2020 het vonnis van de rechtbank. Het hof oordeelde dat het filmpje geen portret van Verstappen betrof, maar een persiflage van zijn optredens voor Jumbo, waarbij duidelijk blijkt dat het niet daadwerkelijk gaat om Max Verstappen. “De bescherming van een persoon tegen de openbaarmaking van zijn portret ingevolge artikel 21 Aw gaat niet zo ver dat zij zich uitstrekt tot verspreiding van beeldmateriaal waarin bepaalde kenmerken van de verschijning van een persoon door een ander worden uitgebeeld en/of nagespeeld of nagebootst, doch er geen redelijke twijfel bestaat – bijvoorbeeld door het persiflerende of verwijzende karakter van de beelden – dat het niet de persoon zelf betreft doch slechts iemand die op hem lijkt. Dat geldt ook als de associatie met opzet wordt gewekt.”
Jumbo en Picnic hebben echter de finish nog niet bereikt: Jumbo en Verstappen hebben cassatieberoep ingesteld en de Hoge Raad zal zich (vooralsnog) op 11 maart 2022 over de kwestie buigen. Het advies van de Advocaat-Generaal luidt in ieder geval dat de video wel degelijk een portret betreft, aangezien Verstappen hierin duidelijk herkend kan worden.
Hamilton vs Swatch
Ook Lewis Hamilton schuwt een juridische procedure omtrent zijn intellectuele eigendomsrechten niet. Drie jaar lang is Hamilton in conflict geweest met horlogefabrikant Swatch omtrent het woordmerk “Hamilton”. De Formule 1 coureur wilde zijn naam als merk deponeren, maar Swatch stak hier een stokje voor. Hamilton International, onderdeel van Swatch en opgericht in 1892, deponeerde namelijk in 2014 al het woordmerk Hamilton voor onder andere horloges en sierraden. EUIPO stelde Swatch in 2020 in het gelijk, onder andere omdat Hamilton een veelvoorkomende naam is in Engels sprekende landen en er geen ‘natuurlijk recht’ is voor een persoon om zijn of haar naam te registreren als een merk, indien dit inbreuk zou maken op de rechten van derden.
Afsluitend
Uit het bovenstaande blijkt, dat het ook in het intellectueel eigendomsrecht belangrijk is om de snelste te zijn. Vragen over de bescherming van intellectuele eigendomsrechten? De advocaten van de ICT/IE branche helpen u graag verder.
mr. Niek Bakker
