De politieke kaarten zijn opnieuw geschud, en dat betekent ook op het stikstofdossier mogelijk een nieuwe koers. Ondanks jaren van debat en plannen, is echte vooruitgang uitgebleven. Tijd dus voor frisse ideeën en vooral: doortastend beleid.
Op 3 juni 2025 heeft Geert Wilders de stekker uit het kabinet-Schoof getrokken. De kans dat de scherven nog kunnen worden gelijmd lijkt klein en dat betekent dat we afstevenen op nieuwe verkiezingen, gevolgd door de formatie van een nieuw kabinet. Of landbouwminister Wiersma een doorstart gaat maken valt niet geheel uit te sluiten, maar hoogstwaarschijnlijk zal zij worden opgevolgd door iemand van een andere politieke partij. Ook voor deze nieuwe minister zal het stikstofdossier met stip op de eerste plaats (van te behandelen dossiers) komen te staan. Dat het dossier een lastig dossier is gebleken, weet inmiddels iedereen. Illustratief is een blog van mijn collega mr. R.J.A. Steenbergen. In 2022 stond hij al stil bij een aantal uitspraken over de stikstofproblematiek en de mogelijke gevolgen daarvan voor boeren. Ik heb dan ook niet de illusie dat ik het stikstofdossier middels een blog op de website kan oplossen, maar ik heb wel enkele goedbedoelde tips aan de nieuwe minister:
Tips voor de nieuwe minister
1. Verreweg de meeste stikstofwinst valt te behalen door in een strook van – pakweg – 500 m rondom voor verzuring gevoelige natuurgebieden een vee- en bemestingsvrije zone te creëren. Uit onderzoek is immers inmiddels gebleken dat verreweg de meeste stikstof binnen 500 m van de ‘bron’ neerslaat. Geef hier topprioriteit aan.
2. (in het verlengde van tip 1) Haal het instrument landinrichting/herverkaveling uit de mottenballen en stel provincies in de gelegenheid (ook financieel) om dit instrument in te zetten om bufferzones rondom natuurgebieden te realiseren.
3. Pas het omgevingsrecht, in het bijzonder de Omgevingswet, zo aan dat het mogelijk wordt om in het belang van de oplossing van het stikstofprobleem ook agrarische bedrijfsgebouwen uit te ruilen en niet alleen ( zoals in de huidige landinrichtingswetgeving) land.
4. Bedenk een regeling die erop neerkomt dat bedrijven die willen (of bij landinrichting moeten) verplaatsen naar een locatie op grotere afstand van een natuurgebied hun stikstofrechten mee kunnen nemen naar de nieuwe locatie. Op basis van de huidige salderingsjurisprudentie van de Raad van State is het zo dat een bedrijf met een natuurvergunning zijn rechten niet kan meenemen als hij zou willen verplaatsen naar een locatie van (bijvoorbeeld) een PAS-melder. Met andere woorden: maak ook vrijwillige bedrijfsverplaatsing mogelijk in het belang van stikstof en geef die bedrijfsverplaatser ook perspectief!
5. Stimuleer innovatie en draag zorg voor een goede borging van technische oplossingen die bijdragen aan stikstofreductie.
6. Tja, en dan de PAS-melders: die komen als gevolg van rechterlijke uitspraken steeds meer in de verdrukking. Legaliseren lijkt verder weg dan ooit. Tegelijkertijd is het volstrekt onaanvaardbaar dat deze bedrijven in een soort van juridische illegaliteit zijn beland door tekortschieten van de overheid. Een panklare oplossing is er niet maar – op het gevaar af dat ik door een stikstofprofessor word teruggefloten – misschien wel een oplossingsrichting. Ik zou serieus willen onderzoeken of het niet mogelijk kan worden gemaakt dat (uitsluitend) PAS melders de gelegenheid krijgen om rechtstreeks stikstofrechten aan te kopen van stoppende bedrijven die stikstof uitstoten op hetzelfde voor verzuring gevoelige gebied. Laat de markt zijn werk doen en combineer dit met een subsidieregeling waarbij de kosten van aankoop van stikstofrechten (deels) worden vergoed.
7. Voor de tweede PAS-tip heb ik mij (bij uitzondering) laten leiden door onze dealmaker Donald Trump. Sluit een deal met de MOB en spreek met ze af dat ze alleen werk gaan maken van de – in hun ogen – echte probleemgevallen en dat ze de kruimelgevallen ongemoeid laten.
8. Houd voor ogen dat de melkveehouderij behoefte heeft aan toekomstperspectief op lange termijn en dat daarbij gestreefd moet worden naar grondgebondenheid.
En nu maar hopen dat we een minister krijgen die (a) bereid is om aan een loodzware klus te beginnen en (b) het compleet vastgelopen stikstofdossier wil vlottrekken!
Contact
Stikstofvergunning aanvragen? Benieuwd naar de stikstofregels voor boeren? Bij Bout Advocaten uit Groningen hebben we specialisten in huis met jaren ervaring binnen het agrarisch recht. Voor juridisch advies met betrekking tot het stikstofbeleid ben je bij ons dan ook aan het juiste adres. Neem vandaag nog contact op met Piet Stehouwer of vul hier het contactforumulier in.
